MINA RYN - źródło www.ryn.pl
Najstarsze wzmianki dotyczące historii Gminy Ryn sięgają epoki neolitu (4500 - 1700 lat p.n.e.) Podczas prac wykopaliskowych w miejscowości Jeziorko odkryto wyroby kamienne z tego okresu. Każda następna epoka pozostawiała coraz więcej śladów. Wyroby z epoki brązu (700 - 600r pne) i charakterystyczne dla tego okresu kurhany odkryto w Sterławkach Wielkich. Z końca ub. wieku znane są pojedyncze kurhany i cmentarzyska kurhanów z Orła, Skorupek i Sterławek Wlk. W tym czasie datowane są również osady obronne budowane na wzniesieniach (Jeziorko, Orło) i osady nawodne (Knis).
Po raz pierwszy w źródłach pisanych wspomina mieszkańców tych ziem - Prusów, ok. I w. n.e. Tacyt. Ptolemeusz zaś mówi już o plemionach pruskich, wymieniając m.in. Galindów, którzy zamieszkiwali teren dzisiejszej Gminy Ryn. To mające swoje oryginalne obrzędy, tradycje i wierzenia pogańskie plemię zostało przetrzebione i unicestwione przez przybyłych tu na pocz. XIII w. Krzyżaków. W efekcie tych działań cała, porośnięta gęstą puszczą okolica została wyludniona.
Akcję kolonizacyjną przeprowadzono dopiero w XV i XVI w., sprowadzając na te tereny głównie chłopów polskich z Mazowsza. W tym czasie powstały prawie wszystkie istniejące do dziś na terenie Gminy wsie. Najstarsze informacje o Rynie pochodzą z Kroniki Wiganda z Marburga z 1377r, który to rok przyjmuje się, za początek budowy ryńskiego zamku (niektóre źródła podają 1376 r, a prace archeologiczne sugerują, że nastąpiło to o cale 100 lat wcześniej). Zamek zbudowano na wzgórzu najprawdopodobniej w miejscu istniejącego niegdyś galindzkiego grodu pomiędzy dwoma jeziorami, z których jezioro Ołów stanowiło naturalną fosę. Ponoć jezioro i zamek przypominały Krzyżakom rzekę Ren (Rhein) i zamki nad nią stojące - stąd być może wzięła się nazwa Ryn - ale to tylko legenda. Jak było na prawdę - nikt nie wie. Pod koniec XIV w. Zamek Ryn stał się siedzibą Komturii i jego znaczenie wyraźnie wzrosło.
Pierwszym ryńskim Komturem był Fryderyk von Wallenrod. Oprócz funkcji militarnych zamek pełnił rolę administracyjno - gospodarczą, zaopatrując Zakon m.in. w ryby, miód i mięso dzikiej zwierzyny. Mimo strategicznego położenia, grubych murów i masywnej konstrukcji zamek nie oparł się oblężeniu powstańców Związku Pruskiego w poł. XV w. Ocalałych, zbiegłych Krzyżaków bezlitośnie topiono w okolicznych jeziorach i bagnach. W krzyżackie władanie powrócił po niespełna roku, odbity przez zaciężne wojska.
Wraz z zamkiem rozwijała się osada (podzamcze), która dała początek przyszłemu miastu. W końcu XV w. podzamcze otrzymało prawo osiedla targowego, co w znacznym stopniu przyczyniło się do jego rozwoju. W XVI w. Ryn stal się centrum administracyjno - osiedleńczym. Po likwidacji Zakonu utworzono tu Starostwo Prus Książęcych. Niestety najazd Tatarów w poł XVII w. rozwiał wszelkie marzenia o dalszym rozwoju. Najeźdźcy część mieszkańców wzięli w jasyr, resztę wycięli w pień, pustosząc i paląc osadę. Ocalał jedynie zamek. W pół wieku później epidemia dżumy dokonała tak wielkich spustoszeń, że niektóre wsie wyludniły się niemal całkowicie. Pozostali przy życiu mieszkańcy opuszczali swoje domostwa chroniąc się w pobliskich lasach.
Bodźcem do dalszego rozwoju Rynu stała się zmiana jego statusu. Król Prus Fryderyk I nadał 21 lipca 1723 roku prawa miejskie dla Rynu. Od tego roku Ryn posiadał Radę Miejską z Burmistrzem na czele oraz ławę, czyli sąd miejski. Wybrukowano ulice, ustawiono urządzenia przeciwpożarowe i wagę publiczną. Przybywającym tu osadnikom oferowano wiele przywilejów. Przyznawano bezpłatnie plac pod budowę domu, pokrywając jedną trzecią kosztów. Zezwalano na bezpłatny wyrąb drzew itd. Do końca XVIII w. Ryn był miastem czysto polskim.
W XIX w. zaczęto prowadzić systematyczną i stanowczą akcję germanizacyjną. Sprowadzano nowych osadników z Niemiec, ograniczając lub nawet zakazując osiedlania Polakom. W połowie XIX w. stosunek ludności polskiej do niemieckiej wynosił 2 do 1. Podczas ogłoszonego w 1920 r. plebiscytu za Polską nie padł już ani jeden głos. W roku 1923 przewodnik po Mazurach notuje: "Ryn, miasteczko zniemczone o 2200 mieszkańcach zwane też po polsku Ryno (...) Prócz połączenia kolejowego do Rastemborka ma Ryn jeszcze połączenie omnibusem pocztowym do Sterławek, a w lecie parowcami do Lecu, Mikołajek i Rucian (...) Prócz zamku zabytków nie ma - odznacza się natomiast malowniczym położeniem na wzgórzu między dwoma jeziorami..." Z czasem socjaldemokraci zdobyli parę mandatów w Radzie Miejskiej Rynu, a w wyborach do Reichstagu 1924 i 1928 roku zyskali ponad trzecia część ogółu głosów. W 1930 roku także komuniści odnotowali pierwszy sukces. W wyborach z 5-ego marca 1933 roku, już po dojściu Hitlera do władzy, na 1.111 ważnych głosów oddanych w Rynie, socjaldemokraci zyskali 140, a komuniści 118.
Początek XX wieku nie zmienił zbytnio wyglądu miasta. Nowych budynków wznoszono bardzo mało. Miasto nie miało sali kinowej ani stałego kina. Z zakładów użyteczności publicznej zbudowano gazownię, podstację elektrowni i wodociągi. Druga wojna Światowa przerwała rozwój miasta. W 1945 roku z 21 na 22 stycznia zarządzono ewakuacje ludności. Wojska radzieckie wkroczyły do Rynu 27 stycznia 1945 roku. W domach z miejscowych zostali tylko starcy. Niektóre budynki spłonęły. Wyglądem swym straszyły mury kościoła.
Do miasta powróciła część zasiedziałych tu Mazurów. Przybyli też ze swoimi rodzinami robotnicy przymusowi i byli więźniowie zamkowych cel, których hitlerowcy nie zdążyli wymordować. Powstała radziecka komendantura miasta Ryn. Dnia 22 lipca 1945 roku ustanowiono stałą władzę polską. Jesienią 1946 roku, gdy życie się unormowało, komendantura radziecka opuściła miasto. Wznowiona została nauka w szkole (istniejącej od 1529 roku) i organizowane były kursy repolonizacyjne dla Mazurów. Istniała też poczta i nadleśnictwo. Powstały liczne placówki handlowe i usługowe. Zamek pokrzyżacki co jakiś czas zmieniał właścicieli i ciągle był tylko częściowo wykorzystany. Uruchomiona została kolejka wąskotorowa i komunikacja PKS. Od 16 stycznia 1949 roku działać zaczęła biblioteka miejska. Powstała też Spółdzielnia Pracy Inwalidów "Zorza". Utworzone zostały także: ośrodek zdrowia z izbą porodową, apteka, ośrodek weterynaryjny, wyremontowana przystań dla statków i utworzone kąpieliska. Społeczeństwo miasta systematycznie co roku pracowało nad jego upiększaniem. Rozrosła się szkoła. Uruchomiono Dom Kultury, ułożono asfalt na trasie Ryn-Olsztyn i Ryn-Sterławki. Autobusy rozpoczęły regularne kursy.
JEZIORA i KANAŁY - źródło www.ryn.pl
DEJGUNY
Pow. 770ha, dług. 6500m, szer. 2400m, głęb. 45m. Jezioro sąsiadujące z gminą Ryn w jej płn.-wsch. części, (w zarządzie Zespołu Szkół Kształtowania Środowiska i Agrobiznesu w Giżycku). Na południowym, południowo-zachodnim i zachodnim brzegu - znakomite punkty widokowe.
JEZIORO JEST STREFĄ CISZY!
Informacja tel. 87 428 24 84, sprzedaż zezwoleń wędkarskich - Zespół Szkół Kształtowania Środowiska i Agrobiznesu w Giżycku, ul. Kościuszki 31, oraz w Bogacku - tel. 87 428 15 27.
GUBER
Pow. 180ha, dług. 3000m, szer. 300m. Jezioro położone ok. 4 km na płn. od Rynu. Akwen o urozmaiconej linii brzegowej, pełen półwyspów, zatok i wysp, systematycznie zarastający trzciną, sitowiem, itp. Zamieszkują tu liczne, chronione gatunki ptactwa wodnego. Przy zachodnim brzegu wieś Knis.
Sprzedaż zezwoleń wędkarskich w kołach PZW. Informacja PZW Olsztyn tel. 89 527 34 60
IŁAWKI
Pow. 123ha, dług. 2500m, szer. 950m, głęb. 6.5m. Jezioro graniczące z gminą Ryn, ok. 2 km na zach. od Sterławek Wielkich. Brzegi jeziora są przeważnie zalesione, a jego linia brzegowa urozmaicona. Na półwyspie w zachodniej części jeziora - pole namiotowe.
Jezioro dzierżawione jest przez prywatną osobę.
JAGODZIENKO
Niewielkie śródleśne jeziorko ok. 1 km na wsch. od Rynu, o powierzchni 5 ha.
JAGODNE
Pow. 988 ha, dług. 8670m, szer. 1815 m, głęb. 37m. Jezioro położone na Szlaku Wielkich Jezior, graniczące z gminą Ryn od południowego-wschodu. Połączone jest z jez. Niegocin przez kanał Kula i z jeziorem Szymon, przez kanał Szymonecki. Ok. 2,6 ha jego powierzchni zajmują wyspy. Jezioro o wydłużonym, nieregularnym kształcie, z czterema wyraźnymi zatokami, kilkoma wyspami i bardzo dobrze rozwiniętej linii brzegowej. Liczne pola namiotowe, punkty widokowe, malowniczość oraz położenie na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich stanowią o jego atrakcyjności. Na północnyzachód brzegu przystań i stanica wodna. Jezioro jest atrakcyjnym łowiskiem wędkarskim, zarówno ze względu na mnogość gatunków ryb, jak i dogodny dojazd i liczne miejsca do cumowania. Najczęściej występującymi gatunkami ryb są:
leszcz, węgorz, sandacz, krąp i płoć. W drugiej kolejności należy wymienić szczupaka, okonia, lina i karasia. Rzadziej można złowić sielawę i sieję.
Zezwolenia wędkarskie Gospodarstwo Rybackie Piękna Góra k/ Giżycka oraz w sklepach wędkarskich. Informacja tel. 089 428 5408
KOTEK WLK.
Pow. 18ha, dług. 900m, szer. 270m, głęb. 2,5m. Jezioro na Szlaku Wielkich Jezior, połączone z jez. Szymon - Kanałem Mioduńskim i z jeziorem Tałtowisko - Kanałem Grunwaldzkim. Jezioro zarośnięte wodną i bagienną roślinnością (grzybień, grążel, rdestnica itp.)
Zezwolenia wędkarskie Gosp. Rybackie w Mikołajkach ul. Mrągowska 18.
ŁAWKI
Pow. 69 ha, dług. 1255 m, szer. 745 m, głęb. 17 m.
Malownicze jezioro o owalnym kształcie, położone ok. 3 km na wsch. od Rynu. Z pagórka, tuż przy brukowej drodze rozległa panorama okolicy. Przy wsch. brzegu położona jest wieś Ławki i atrakcyjne kąpielisko z miej-miejscem do parkowania samochodów. Dojazd z Rynu nową asfaltową drogą.
STREFA CISZY!
Zezwolenia wędkarskie - Gosp. Rybackie w Mikołajkach ul. Mrągowska 18, informacja tel.421 6332
NOTYST
Pow. 150ha, dług. 2000m, szer. 850m, głęb. 19,1 m. Jezioro graniczące z ryńską gminą od zach., położone ok. 6 km. na płd.- zach. od Rynu i ok. 800 m na zach. od jeziora Ryńskiego. Nieopodal jeziora znajduje się kopiec strażniczy i znakomity punkt widokowy. Przy wschodnim brzegu - wieś
NOTYST WLK.
Zezwolenia wędkarskie - w Gospodarstwie Rybackim w Mrągowie i sklepach wędkarskich na terenie Mrągowa. Informacje - tel. 089 74134 22
OŁÓW
Pow. 61 ha, dług. 1640 m, szer. 530m, głęb. 40 m. Jezioro w środkowej części gminy, u podnóża ryńskiego zamku. Na południowym krańcu - miejskie kąpielisko. Niedaleko - amfiteatr położony na stoku dawnej, krzyżackiej winnicy. Wokół jeziora prowadzi malowniczy szlak pieszy (ok. 5 km)
STREFA CISZY!
Zezwolenia wędkarskie, informacja tel. 87 421 63 32
ORŁO
Pow. 114ha, dług. 2980m, szer. 610m, głęb. 26m. Jezioro w środkowej części gminy, ok. 2 km na płn. od Rynu, otoczone malowniczymi pagórkami. Przy północno-wschodnim. brzegu kopiec strażniczy i punkt widokowy, z którego roztacza się wspaniała panorama jeziora i okolicy. Niedaleko - wieś Orło.
STREFA CISZY!
Zezwolenia wędkarskie, informacja- tel. 87 421 63 32
RYŃSKIE / TAŁTY
Pow. 1831 ha , w tym 4,7 ha wysp , dług. 20 km , szer. 1800 m (przeciątnie 800 m), głęb. 50 m.
Jeziora w południowo-wschodniej. części gminy, połączone ze sobą stanowią najdłuższe i największe jezioro w okolicy, będące odnogą Szlaku Wielkich Jezior. Jeden z najpiękniej szych akwenów na Mazurach. Urozmaicona linia brzegowa, liczne zatoki, półwyspy i wyspy. Wiele atrakcyjnych miejsc do biwakowania, punkty widokowe, przystanie i ośrodki żeglarskie. Jezioro jest wyśmienitym miejscem do uprawiania żeglarstwa i sportów wodnych. Stanowi doskonałe łowisko wędkarskie. Występuje tu leszcz, sandacz, szczupak, a także płoć i krąp, miętus, okoń i lin.
Zezwolenia wędkarskie - Gospodarstwo Rybackie w Mikołajkach.
SZYMON
Pow. 154ha, dług. 1850m, szer. 1400m, głęb. 2,9m. Jezioro w południowej części gminy. Położone na Szlaku Wielkich Jezior łączy się z Kanałem Szymoneckim, z jez. Jagodne oraz Kanałem Mioduńskim, z jez. Kotek Wlk.
Płytki, owalny i zarastający akwen, jest naturalnym tarliskiem wielu gatunków ryb.
Zezwolenia wędkarskie - patrz: jez. Ryńskie / Tałty
SZYMONECKIE
Jezioro wchodzi w skład jeziora Jagodne i stanowi jego naturalną zatokę.
Zezwolenia wędkarskie - patrz: jez. Jagodne.
SZYMONEK (ŁAWKI MAŁE)
Pow. 28ha, dług. 900m, szer. 550m , głęb. 3,5m. Jezioro położone ok. 4,5 km na płd.- wsch. od Rynu i ok. 400 m. od wsi Ławki. W pobliżu "Czapli Las" - miejsce lęgowe czapli siwej.
STREFA CISZY! Zezwolenia wędkarskie - informacja, tel. 87 421 63 32
TAŁTOWISKO
Pow. 327 ha ,dług. 4370 m, szer. 1630 m. , głęb. 39m. ok. 2/3 powierzchni jeziora znajduje się na terenie gminy, w jej płd. części. Położone na Szlaku Wielkich Jezior łączy się z jeziorami Tałty / Ryńskim (Kanałem Tałckim) oraz z jez. Kotek Wlk. (Kanałem Grunwaldzkim). Jezioro o wydłużonym kształcie i słabo rozwiniętej linii brzegowej jest jednym z najbardziej atrakcyjnych łowisk wędkarskich. Można tu złowić piękne okazy sandacza, węgorza, szczupaka, leszcza i okonia.
Zezwolenia wędkarskie - patrz: jezioro Ryńskie / Tałty.
KANAŁY
Szymonecki (Szymoński ) - łączy jez. Jagodne i Szymon - długość 2360m.
Kanał Mioduński - łączy jez. Szymon i Kotek Wlk. - długość 1920 m.
Kanał Grunwaldzki (Lelecki) - łączy jez. Kotek Wlk. i jez. Tałtowisko) - długość 470 m .
Kanał Tałcki - łączy jez. Tałtowisko i Tałty / Ryńskie. - długość 1620 m.
SZLAKI ROWEROWE
Szlaki rowerowe naszych okolic można podzielić na dwie grupy:
- szlaki znakowane,
- szlaki nie znakowane.
Szlaki znakowane.
Przez gminę biegnie czerwony szlak Ziemi Giżyckiej (Giżycko - Ryn - Nakomiady - Gierłoż - Kamionki - Giżycko ) o długości 67 km. Oznakowanie trasy wymaga gruntownej modernizacji, gdyż w obecnej chwili właściwie nie istnieją.
Szlaki nie znakowane.
Szlaki, które proponujemy, zaczynają i kończą się w Rynie. Pozwolą na poznanie piękna mazurskiego krajobrazu i mają charakter tras rodzinnych, przeznaczonych dla przeciętnych, niezbyt zaawansowanych turystów. Wytrawni rowerzyści mogą budować własne warianty, poprzez łączenie kilku tras w jedną. Wszyscy bezwzględnie powinni zaopatrzyć się jednak w mapy, ponieważ w różnych sytuacjach mogą one stać się niezbędne.
I. RYN - RYBICAL - MRÓWKI - SKORUPKI - ŁAWKI - RYN (24 km)
Wyjeżdżamy z Rynu w kierunku Mikołajek. Skręcamy w prawo w stronę Rybicalu. Po prawej - przepiękna panorama jeziora i położonego nad nim Rynu. Przejeżdżamy przez Rybical i przy końcu wsi skręcamy w lewo. Tuż za wsią zbaczamy w prawo, kierując się w stronę lasu. Gruntowa droga zaprowadzi nas do pola biwakowego nad jez. Ryńskim, tuż za którym skręcamy w lewo w stronę zatoczki Skanał. W okolicy zatoki możemy się poczuć, jak w górach.. Pełne uroku miejsce, ulubione przez żeglarzy zachęca do chwili relaksu. Droga biegnąca dalej , na płd.- wsch., zaprowadzi nas do Skorupek - letniskowej wsi nad jez. Tałty.
W Skorupkach skręcamy w lewo, w kierunku wschodnim (a rozwidleniu za wsią w prawo ), a po dotarciu do jez. Tałtowisko - w lewo, na płn.-wsch. w kierunku skrzyżowania z drogą Ryn - Mikołajki. Tu mamy do wyboru dwa warianty . Pierwszy - podstawowy - prosto, przez wieś Ławki. Drugi o ok. 2 km krótszy - w lewo ,bezpośrednio do Rynu.
II. RYN - ŁAWKI - SZYMONKA - ST . RUDÓWKA - RYN (22 km)
Udajemy się w kierunku wschodnim - ul. Kopernika. Na skrzyżowaniu z ul. Zamiejską skręcamy w prawo, a po przejechaniu kilkuset metrów, na rozwidleniu dróg, jeszcze raz w prawo, zgodnie z drogowskazem - Ławki 4 km. Kiedy miniemy ostatnie zabudowania Rynu Kolonii, po prawej stronie ukaże się nam rozległa panorama miasta. Wygodna asfaltowa droga otoczona jest po obu stronach bujnymi lipami, tworzącymi zielony, szumiący tunel. Po przejechaniu ok. 3 km mijamy po lewej stronie zarastające jezioro Ziółko. Otoczone bagnistym terenem, krzewami i roślinnością bagienną, ciche i niedostępne - stało się ulubionym żerowiskiem wodnego ptactwa. Po przejechaniu ok. kilometra wjeżdżamy do wsi Ławki. Tuż przy budynku byłej szkoły skręcamy w lewo, zgodnie z drogowskazem kierującym do Mioduńska. Po przebyciu kilkuset metrów mijamy z prawej strony jezioro Szymonek (Ławki Małe) i wjeżdżamy do lasu. Nieopodal, na wysokości zabudowań Małych Ławek -po lewej stronie oddalony zaledwie o ok. 200 m od drogi szumi "Czapli las " - miejsce lęgowe czapli siwej. Nieco dalej, na rozwidleniu gruntowych dróg odbijamy w lewo, jadąc dłuższy czas równym, płaskim terenem-w miejscu, gdzie dawniej znajdowało się duże jezioro. Dojeżdżamy do zabudowań Hajdebruku, a zaraz potem do Kanału Szymońskiego, wzdłuż którego docieramy do mostu. Tu kierujemy się w lewo - na Starą Rudówkę. Do Rynu jedziemy cały czas wąziutką asfaltową drogą. Za Starą Rudówką ( po prawej stronie w lesie ) warto odwiedzić stary cmentarz, przed którym znajduje się pamiątkowy głaz i zbiorowa mogiła zamordowanej w 1945r. oko licznej ludności i jeńców wojennych.
III. RYN - CANKI - ORŁO - GŁĄBOWO - NASYP KOLEJKI WĄSKOTOROWEJ - RYN (ok. 15 km)
(Od Rynu, do rozwidlenia dróg nad jez. Orło trasa biegnie znakowanym, czerwonym szlakiem pieszym). Wyjeżdżamy z miasta ul. Kopernika i jadąc prosto - drogą w kierunku Giżycka - dojeżdżamy do Canek. Tu skręcamy w lewo i podążamy za czerwonymi znakami, gruntową drogą, podziwiając rozległe krajobrazy.
U wschodniego brzegu jeziora Orło- skręcamy w lewo i po przejechaniu krótkiego odcinka przez las, wspinamy się kamienistą drogą w kierunku widocznego z dala kopca strażniczego (niewielkiego pagórka w kształcie ściętego stożka). Z kopca rozlega się bajeczny widok na leżące w dole jezioro Orło. Dojeżdżamy do wsi Orło i po minięciu pierwszej drożyny z lewej strony, skręcamy w następną, która zaprowadzi nas do drogi asfaltowej. Przed nami wieś Głąbowo, a w niej podupadający, będący w ruinie dwór z XIX w., otoczony starym parkiem. Opuszczamy Głąbowo i docieramy do nasypu dawnej kolejki wąskotorowej, która kursowała na trasie Ryn - Kętrzyn. Skręcamy w lewo i osiągamy płn.-wsch. brzeg jez. Ołów. Jezioro zachęca do odpoczynku i chłodnej kąpieli, a trasa kolejki zaprowadzi nas do Rynu.
IV. WOKÓŁ JEZIOR RYŃSKIEGO I TAŁTY (48 km)
Przepiękna krajobrazowo trasa "wychodzi" poza teren gminy, żeby otoczyć jeziora Ryńskie i Tałty z zachodniej i południowej strony. Do Mikołajek droga biegnie znakowanym , czerwonym szlakiem pieszym. Z Rynu udajemy się w kierunku Mrągowa. Po przejechaniu ok. 2,5 km docieramy do obszernego parkingu nad zatoką Rominek. Nieopodal stał niegdyś młyn wodny, nad strumykiem, zasilającym wody zatoki. Można odnaleźć jeszcze jego fundamenty. Droga wspina się pod górę i wkrótce skręcamy w lewo do Wejdyk (drogowskaz Wejdyki 3 km). Po lewej stronie, między drogą a zatoką wrzynającą się w ląd półtorakilometrowym jęzorem, istniała tam przed laty wieś. Pozostały po niej jedynie zdziczałe drzewa owocowe. Jadąc dalej przez las dojeżdżamy do pola namiotowego, położonego na wysokiej skarpie, skąd roztacza się piękny widok na jezioro Ryńskie i malownicze wyspy. W oddali, po lewej stronie widoczny jest Ryn, a naprzeciw wieś Rybical. W Wejdykach znajduje się głaz poświęcony ofiarom I wojny światowej i obelisk z czasów napoleońskich. Jadąc za czerwonymi znakami, skręcamy w prawo i otaczając jezioro Ryńskie dojeżdżamy do Notystu. W miejscowości znajduje się kopiec strażniczy nad jez. Notyst. Dobra droga i czerwone znaki zaprowadzą nas bez problemów do Mikołajek. Urocze pejzaże, wspaniałe punkty widokowe nad jez. Tałty, to bezsprzeczne atuty tej trasy. W Mikołajkach, po przejechaniu przez most w centrum miasta, kierujemy się w stronę Giżycka i tuż za miastem skręcamy w lewo, do wsi Tałty. Droga biegnie wysoką skarpą nad leżącym w dole jeziorem Tałty. Za wsią odbijamy w prawo i docieramy do Kanału Tałckiego. Po jego przekroczeniu, na rozwidleniu dróg skręcamy w lewo, do Skorupek. Od Skorupek do Rynu poruszamy się tak, jak w szlaku nr I - tylko w odwrotnym kierunku.
V. RYN - NASYP KOLEJKI WĄSKOTOROWEJ - KRZYŻANY - WEJDYKI - RYN (19 km)
Wyjeżdżamy z Rynu w kierunku Giżycka. Nie dojeżdżając do lasu, skręcamy w lewo w stronę widocznych ogródków działkowych i docieramy do gruntowej drogi - będącej trasą dawnej kolejki wąskotorowej. Skręcamy w prawo i wjeżdżamy do lasu. Następnie mijamy po lewej brzeg jeziora Ryńskiego i dojeżdżamy do drogi Ryn - Sterławki Wlk. ( Można zastosować również prostszy i krótszy wariant, jadąc z Rynu bezpośrednio asfaltową drogą w kierunku Sterławek Wlk.)
Na skrzyżowaniu dawnego nasypu kolejki wąskotorowej z drogą do Sterławek - udajemy się prosto (trasą kolejki) i dojeżdżamy do kolejnej "asfaltówki". Tu skręcamy w lewo i po przejechaniu kilkuset metrów (pod górę)- odbijamy w prawo, w wyrazistą leśną drogę, która zaprowadzi nas do Krzyżan. We wsi skręcamy w prawo, a przy jej końcu w lewo, w gruntową drogę, którą dojeżdżamy do szosy asfaltowej Ryn -Mrągowo. Dalej kierujemy się prosto i docieramy do Wejdyk. Tu na skrzyżowaniu, przy dużym, pionowo stojącym obelisku zbaczamy w lewo, podążając do Rynu, zgodnie z czerwonymi znakami pieszego szlaku.
VI. RYN - JEZIORKO - SKOP - KOZIN - PRAŻMOWO - ST. RUDÓWKA - RYN (36 km)
Do wsi Kozin trasa biegnie znakowanym, czerwonym szlakiem pieszym. Początek szlaku - do rozwidlenia dróg, koło jez. Orło - taki sam, jak w przypadku trasy nr3.
Na skrzyżowaniu dróg gruntowych u wsch. brzegu jeziora Orło kierujemy się prosto, w stronę wsi Jeziorko. ( Warto na chwilę zboczyć w lewo ok. 600 m, żeby wspiąć się na kopiec strażniczy nad jez. Orło i zobaczyć piękną panoramę z jego wierzchołka). W Jeziorku skręcamy w prawo - na płd. wsch. Ok. 1 km od wsi znajduje się grodzisko, będące pozostałością po wczesnośredniowiecznym grodzie obronnym. Dojeżdżamy do wsi Skop i tuż przy szkole udajemy się w stronę Kozina. We wsi skręcamy w prawo na asfaltową drogę i jadąc bardzo malowniczą trasą nad brzegiem jez. Jagodnego, podążamy w kierunku Szymonki. Nie dojeżdżając do wsi, przed Kanałem Szymońskim skręcamy w prawo, jadąc ok. 1,5 km nad kanałem do dawnego majątku Hajdebrug. Otaczamy od płd. Łąkę Łajty - pozostałość po wyschniętym jeziorze i kierujemy się na płn.- zach. wyrazistą gruntową drogą. Mijamy niewielką kolonię Małe Ławki ( po prawej stronie opisywany wcześniej "Czapli Las" ) i dojeżdżamy do Ławek. We wsi, na skrzyżowaniu obok dawnej szkoły skręcamy w prawo i jedziemy do Rynu wygodną, asfaltową drogą wśród szumiących, zielonych lip.
VII. RYN - STERŁAWKI WLK. - JEZIORKO - TROS - RYN ( 23 km)
Wyjeżdżamy z Rynu ul. Albina Nowickiego i na rozwidleniu dróg, tuż za miastem, kierujemy się na wprost - do Sterławek Wielkich (niedaleko skrzyżowania, przy drodze do Knisu stoi jeden z kopców strażniczych. Z wierzchołka ładna panorama okolicy) .W Sterławkach - na skrzyżowaniu koło stacji benzynowej skręcamy w prawo. Po przejechaniu kilku metrów kierujemy się w prawo, jadąc do Jeziorka. Przejeżdżamy przez wieś i tuż za nią - na rozwidleniu odbijamy w lewo, do miejscowości Tros. Jadąc przez las nie dajmy się zwieść pozorom - na pewno nadal jesteśmy na Mazurach - choć krajobraz momentami przypomina raczej "górskie klimaty". Wieś Tros ładnie nazywała się kiedyś Trzosy. Po dojechaniu do drogi asfaltowej Giżycko - Ryn, skręcamy w prawo i po pięciu kilometrach docieramy do stolicy gminy.
VIII. RYN - KNIS - SALPIK - MARTIANY - STERŁAWKI WLK. - RYN (26 km)
Opuszczamy Ryn ulicą Albina Nowickiego i tuż za miastem skręcamy w lewo w drogę biegnącą do wsi Knis i Salpik. W tej ostatniej miejscowości, po przejechaniu ok. 300 m opuszczamy asfaltową szosę i skręcając w prawo, zdążamy w kierunku jez. Iławki. Nieopodal jeziora odbijamy w lewo i udajemy się na północ, w kierunku Martian. Tu, po przejechaniu torów kolejowych, docieramy do asfaltowej drogi Kętrzyn -Giżycko. Skręcamy w prawo i po przejechaniu ok. 4 km przyjeżdżamy do Sterławek Wlk. ( Miejscowość jest najstarszą wsią na Mazurach. Warto odwiedzić tu zabytkowy kościół z XIX w., z XVII w. chrzcielnicą i XVIII w. krucyfiksem).
W Sterławkach skręcamy w prawo ( przy stacji benzynowej) ijadąc cały czas prosto asfaltową drogą po przejechaniu 9 km docieramy do Rynu.
Wariant 2. - Z Rynu do wsi Salpik możemy dojechać trasą dawnej kolejki wąskotorowej.
Wariant 3. - Ze Sterławek można pojechać w lewo do Grzybowa nad jez. Dejguny i Kronowa, a następnie z powrotem - i dalej, jak w końcówce wariantu pod -stawowego (razem36km).
Trasy zostały przytoczone z "Przewodnika Ryn i okolice".
